АКТУАЛЬНІ ПИТАННЯ ІСТОРИЧНОЇ СТИЛІСТИКИ КРИМСЬКОТАТАРСЬКОЇ МОВИ

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

  О. Д. Рустемов

Анотація

У статті розглянуті завдання історичної стилістики кримськотатарської мови, детально викладені загальні концепції історичної стилістики як частини загальної лінгвістики із застосуванням їх у сфері приватного кримськотатарського мовознавства. Представлені основні автори та їхні наукові розробки в галузі історичної кримськотатарської або тюркської стилістики. У заключній частині надані практичні рекомендації для актуалізації означеного розділу тюркології.

Як цитувати

Рустемов, О. Д. (2014). АКТУАЛЬНІ ПИТАННЯ ІСТОРИЧНОЇ СТИЛІСТИКИ КРИМСЬКОТАТАРСЬКОЇ МОВИ. Сходознавство, (65-66), 102-119. https://doi.org/10.15407/skhodoznavstvo2014.65-66.102
Переглядів статті: 30 | Завантажень PDF: 36

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Ключові слова

історичної стилістики, Актуальні питання, кримськотатарської мови

Посилання

Абдульваапов Н. Р. Gülşen hayalları. (Грезы розового сада) пер. С. Дружинина. Симферополь, 1999.

Акъчокъракълы, Осман. Чуфут-кале. (По материалам раскопок 1928–1929 гг.) // Осман Акъчъокъракълы. Эсерлер топламы. Тертип эткен ве неширге азырлагъан И. А. Керим. Симферополь, 2006.

Баскаков Н. А. К проблеме китайских заимствований в тюркских языках // Turcica et Orientalia. Studie sin honour of Gunnar Jarring on his eightieth birthday. Istanbul, 1987.

Баскаков Н. А. Очерки истории функционального развития тюркских языков и их классификация. Ашхабад, 1988.

Березин И. Тарханные ярлыки Тохтамыша, Тимур-Кутлуга и Саадет-Гирея с введением, переписью, переводом и примечаниями. Казань, 1851.

Винокур Г. О. О задачах языка // Г. О. Винокур. Избранные работы. Москва, 1955.

Гаспринский И. “Мола Аббас” / Вступительная статья, сбор, транслитерация, компоновка и комментарий к тексту Керимов И. А. Т. 1. Симферополь, 2001.

Гаркавец А. Н. Кыпчакское письменное наследие II. Памятники духовной культуры караимов, куманов-половцев и армяно-кыпчаков. Алматы, 2007.

Грунин Т. И. Документы на половецком языке 16 века (судебные акты Каменец-Подольской общины). Москва, 1967.

Домбровський В. Г. Українська стилістика і ритміка: Підручник для серед. шкіл і для самонавчання. Львів, [б.в.], 1923.

Домбровський В. Г. Українська поетика. З додатком: Про найважнійші роди прози: Підручник для середніх шкіл і для самонавчання. Перемишль: [б.в.], 1924.

Керимов И. А. Къырымтатар эдебияты. Къулланмадерслик. Акъмесджит, Къырымдевокъувпеднешир, 1995.

Киримов Т. Н. Millet cevherleri. Hrestomatiya. Симферополь, 2012.

Конституция Крымской автономной республики 1938 го-да / Qrьm Avtonomijalь Sovet Sotsialistij Respublikasьnьń Konsti-tutsijasь. Simferopol, 1938.

Конурат Кемал. К истокам крымскотатарской литературы. Две поэмы о Юсуфе. Интернет-ресурс: http://turkolog.narod.ru/info/I209.htm

Къанун Эсасысы (Конституция). Русия Сосиалист Федератиф Шуралар Джумхуриети Къанун Эсасысы. Акъмесджид, 1925.

Малов С. Е. Образцы древнетюркской письменности с предисловием и словарем. Ташкент, 1926.

Малов С. Е. Памятники древнетюркской письменности. Тексты и исследования. Москва – Ленинград, 1951.

Миннегулов Х. Ю. Татарская литература и Восточная классика (Вопросы взаимосвязей и поэтики). Казань, 1993.

Навои А. Суждение о двух языках // Алишер Навои. Собрание сочинений в 10 томах. Т. 10. Ташкент, 1970.

Наджип Э. Н.; Благова Г. Ф. Мамлюкско-кыпчакский язык // Языки народов мира. Тюркские языки. Институт языкознания РАН. Бишкек, 1997.

Огієнко І. І. Історія української літературної мови. Київ, 1995.

Рустемов О. Д. Внешняя и внутренняя лингвистика крымскотатарского языка (терминология правовой сферы). Киев, 2001.

Рустемов О. Д. Юридическая терминология крымскотатарского языка: эволюция развития, современное состояние, способы кодификации. Диссер… канд. филолог. наук, Киев, 2012.

Рустемов О. Д. Русско-украинско-крымскотатарский словарь юридических терминов. Симферополь, 2013.

Рустемов О. Д. Юридическая терминология крымскотатарского языка: генезис, эволюция, перспективы. Симферополь, 2014.

Сейтягьяев Н. С. Крымскотатарская историческая проза XV–XVIII вв.: монография. Симферополь, 2009.

Тарланов З. К. О предмете и задачах исторической стилистики русского языка // Историческая стилистика русского языка. Межвузвозовский сборник научных трудов. Петрозаводск, 1990.

Тенишев Э. Р. Функционально-стилистическая характеристика древнеуйгурского языка // Социальная и функциональная дифференциация литературных языков. Москва, 1989.

Тизенгаузен В. Г. Сборник материалов, относящихся к истории Золотой Орды. II. Извлечения из персидских сочинений собранные Тизенгаузеном В. Г. и обработанные А. А. Ромаскевичем и С. Л. Волиным. Москва – Ленинград, 1941.

Тимерханов А. А. Язык деловых бумаг в современном татарском языке. Дис. док.филолог. наук. Казань, 2006.

Трофимович Т. Г. Современное состояние и перспективы развития исторической стилистики восточнославянских языков // Русский язык: система и функционирование (к 90-летию БГУ и 85-летию профессора П. П. Шубы): сб. материалов V Междунар. науч. конф., 11–12 окт. 2011 г., Минск / редкол.: И. С. Ровдо (отв. ред.) [и др.]. Минск, 2011.

Усманов М. А. Жалованные акты Джучиева Улуса XIV–XVI вв. Казань, 1979.

Щирова И. А., Гончарова Е. А. Многомерность текста: понимание и интерпретация: Учебное пособие. Санкт-Петербург, 2007.

Резолюции, принятые Шестым Съездом депутатов рабочих, крестьян, Красной армии и Красного флота / İşci, køjly, qьzьl ordu ve qьzьl flot deputatlarьnьň altьnçь siyezdi tarafьndan qabul olunan rezolytsijalar. 28 aprel – 5 maj 1929. Simferopol, 1929.

Төре Бiтiгi. Книга Законов. Армяно-кыпчакский судебник 1519–1594 гг. Кыпчакско-польская версия Армянского Судебника и Армяно-кыпчакский Процессуальный кодекс 1519–1594 гг. / Составители А. Н. Гаркавец, Г. Сапаргалиев. Алматы, 2003.

Топракъ Къануныны (توﭘراق قانونى) / Земельный кодекс РСФСР с коррективами для примененияего по Кр. ССР утвержденными постановлением ВЦИК’а. 29. III. 23 г. Переведен на татарский язык переводческой коллегией при КР ЦИК’е. Симферополь, 1923.

Чобан-заде Бекир. Къырымтатар ильмий сарфы (Крымскотатарская научная грамматика). Транслитерация с арабской графики издания 1925 г. / Подготовка к переизданию Н. Сейтягъяев, А. Эмирова. Симферополь, 2003.

Эврак. Дело № 46. Копия переписи, а также поступающие бумаги от других учреждений в Дирекцию по Внешним Делам (Hariciye Müdürligi) Национальной Директории. 1918. ГААРК. Фонд Р-998, опись 1, № 46.

Эврак. Программа Дирекции по внешним делам (Hariciye Müdürligi) и правила, по которым она должна действовать. 1918. ГААРК. Фонд Р-998, опись 1, № 49.

Эврак. Дело № 198 Симферопольского мусульманского мирового суда, находящегося в ведении Дирекции Юстиции Крымскотатарской Национальной Директории. Содержание: заявления, протоколы и приговоры, рассмотренные судьей. 1918. ГААРК. Фонд Р-998, опись № 1.

Эврак. Дело № 205 Симферопольского суда “Бидает”, заявления, протоколы и приговоры рассмотренных дел. 1918. ГААРК. Фонд Р-998, опись № 1.

Abdu’l-Qadır M. Qavaid lisan-ı Türki. Bağçesaray, 1914.

Bekirov Z. Halq mahkemesi ve proqurorluq (Народный суд и прокуратура). Aqmescid, 1925.

Sarf-ı Türki. Lisanımızın qavaid ve imlâsını bildirir. Bağçesaray, 1909.

Kolodziejczyk, Dariusz. The Crimean Khanate and Poland-Lithuania (Ottoman Empire and Its Heritage). International Diplomacy on the European Periphery (15th – 18th Century). A Study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents. Leyden-Boston, Brill, 2011. https://doi.org/10.1163/ej.9789004191907.i-1098

Kurat, Akdes N. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivindeki Altın Ordu, Kırım ve Türkistan Hanlarına ait yarlık ve bitikler. İstanbul, 1940.

Memetova E. Qırım tatar tiliniñu slübiyeti. Aqmescit, 2001.

Özyetgin, Melek. Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık Ve Bitiklerin Dil Üslûp İncelemesi (inceleme-metin-tercüme-notlar-dizin-tıpkıbasım). Ankara, 1996.

Özyıdırım Işıl (İnce). Türk Yasa Dili // Hacettepe Ünivertiresi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 16 / Sayı 1. Ankara, 1999.

Yaqubov M. Ehali’ye huquqıy yardım. (“Юридическая помощь населению”). Симферополь, 1927.

REFERENCES

Abdul’vaapov N. R. (1999), Gülşen hayalları, (Grezy rozovogo sada), Transl. by S. Druzhinina, Simferopol’. (In Russian)

Ak’chok’rak’ly, Osman (2006), Chufut-kale. (Po materialam raskopok 1928–1929 gg.), Osman Ak’ch’ok’rak’ly, Eserler toplamy, Tertip etken ve neshirge azyrlag’an I. A. Kerim, Simferopol’. (In Crimean Tatarian).

Baskakov N. A. (1987), “K probleme kitayskikh zaimstvovaniy v tyurkskikh yazykakh”, in Turcica et Orientalia, Studie sin honour of Gunnar Jarring on his eightieth birthday, Istanbul. (In Russian).

Baskakov N. A. (1988), Ocherki istorii funktsional’nogo razvitiya tyurkskikh yazykov i ikh klassifikatsiya, Ashkhabad. (In Russian).

Berezin I. (1851), Tarkhannyye yarlyki Tokhtamysha, Timur-Kutluga i Saadet-Gireya s vvedeniyem, perepis’yu, perevodom i primechaniyami, Kazan’. (In Russian).

Vinokur G. O. (1955), “O zadachakh yazyka”, in G. O. Vinokur, Izbrannyye raboty, Moscow. (In Russian).

Gasprinskiy I. (2001), “Mola Abbas”, Vstupitel’naya stat’ya, sbor, transliteratsiya, komponovka i kommentariy k tekstu Kerimov I. A, Vol. 1, Simferopol’. (In Russian).

Garkavets A. N. (2007), Kypchakskoye pis’mennoye naslediye II. Pamyatniki dukhovnoy kul’tury karaimov, kumanov-polovtsev i armyano-kypchakov, Almaty. (In Russian).

Grunin T. I. (1967), Dokumenty na polovetskom yazyke 16 veka (sudebnyye akty Kamenets-Podol’skoy obshchiny), Moscow. (In Russian).

Dombrovs’kyy V. H. (1923), Ukrayins’ka stylistyka i rytmika: Pidruchnyk dlya sered. shkil i dlya samonavchannya, L’viv, [b.v.]. (In Ukrainian).

Dombrovs’kyy V. H. (1924), Ukrayins’ka poetyka, Z dodatkom: Pro nayvazhniyshi rody prozy: Pidruchnyk dlya serednikh shkil i dlya samonavchannya, Peremyshl’: [b.v.]. (In Ukrainian).

Kerimov I. A. (1995), K’·yrymtatar edebiyaty, K’ullanmaderslik. Ak’mesdzhit, K’·yrymdevok’uvpedneshir. (In Crimean Tatarian).

Kirimov T. N. (2012), Millet cevherleri, Hrestomatiya, Simferopol’. (In Russian).

Konstitutsiya Krymskoy avtonomnoy respubliki 1938 go-da (1938), Qr’m Avtonomijal’ Sovet Sotsialistij Respublikas’n’ń Konsti-tutsijas’, Simferopol. (In Russian).

Konurat Kemal, K istokam krymskotatarskoy literatury. Dve poemy o Yusufe, available at: http://turkolog.narod.ru/info/I209.htm (In Russian).

K’anun Esasysy (Konstitutsiya) (1925), Rusiya Sosialist Federatif Shuralar Dzhumkhuriyeti K’anun Esasysy, Ak’mesdzhid. (In Crimean Tatarian).

Malov S. E. (1926), Obraztsy drevnetyurkskoy pis’mennosti s predisloviyem i slovarem, Tashkent. (In Russian).

Malov S. E. (1951), Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti, Teksty i issledovaniya, Moscow, Leningrad. (In Russian).

Minnegulov Kh. Yu. (1993), Tatarskaya literatura i Vostochnaya klassika (Voprosy vzaimosvyazey i poetiki), Kazan’. (In Russian).

Navoi A. (1970), “Suzhdeniye o dvukh yazykakh”, in Alisher Navoi, Sobraniye sochineniy v 10 tomakh, Vol. 10, Tashkent. (In Russian).

Nadzhip E. N. and Blagova G. F. (1997), “Mamlyuksko-kypchakskiy yazyk”, in Yazyki narodov mira. Tyurkskiye yazyki, Institut yazykoznaniya RAN, Bishkek. (In Russian).

Ohiyenko I. I. (1995), Istoriya ukrayins’koyi literaturnoyi movy, Kyiv. (In Ukrainian).

Rustemov O. D. (2001), Vneshnyaya i vnutrennyaya lingvistika krymskotatarskogo yazyka (terminologiya pravovoy sfery), Kiev. (In Russian).

Rustemov O. D. (2012), Yuridicheskaya terminologiya krymskotatarskogo yazyka: evolyutsiya razvitiya, sovremennoye sostoyaniye, sposoby kodifikatsii, Disser… kand. filolog. nauk, Kiyev. (In Russian).

Rustemov O. D. (2013), Russko-ukrainsko-krymskotatarskiy slovar’ yuridicheskikh terminov, Simferopol’. (In Russian).

Rustemov O. D. (20140, Yuridicheskaya terminologiya krymskotatarskogo yazyka: genezis, evolyutsiya, perspektivy, Simferopol’. (In Russian).

Seytyag’yayev N. S. (2009), Krymskotatarskaya istoricheskaya proza XV–XVIII vv., Simferopol’. (In Russian).

Tarlanov Z. K. (1990), “O predmete i zadachakh istoricheskoy stilistiki russkogo yazyka”, in Istoricheskaya stilistika russkogo yazyka. Mezhvuzvozovskiy sbornik nauchnykh trudov, Petrozavodsk. (In Russian).

Tenishev E. R. (1989), “Funktsional’no-stilisticheskaya kharakteristika drevneuygurskogo yazyka”, in Sotsial’naya i funktsional’naya differentsiatsiya literaturnykh yazykov, Moscow. (In Russian).

Tizengauzen V. G. (1941), Sbornik materialov, otnosyashchikhsya k istorii Zolotoy Ordy, II. Izvlecheniya iz persidskikh sochineniy sobrannyye Tizengauzenom V. G. i obrabotannyye A. A. Romaskevichem and S. L. Volinym, Moscow, Leningrad. (In Russian).

Timerkhanov A. A. (2006), Yazyk delovykh bumag v sovremennom tatarskom yazyke, Diss. dok.filolog. nauk, Kazan’. (In Russian).

Trofimovich T. G. (2011), “Sovremennoye sostoyaniye i perspektivy razvitiya istoricheskoy stilistiki vostochnoslavyanskikh yazykov”, in I. S. Rovdo et al. (eds), Russkiy yazyk: sistema i funktsionirovaniye (k 90-letiyu BGU i 85-letiyu professora P. P. Shuby): sb. materialov V Mezhdunar. nauch. konf., 11–12 okt. 2011 g., Minsk, Minsk. (In Russian).

Usmanov M. A. (1979), Zhalovannyye akty Dzhuchiyeva Ulusa XIV–XVI vv., Kazan’. (In Russian).

Shchirova I. A. and Goncharova E. A. (2007), Mnogomernost’ teksta: ponimaniye i interpretatsiya: Uchebnoye posobiye, Saint-Petersburg. (In Russian).

Rezolyutsii, prinyatyye Shestym S’yezdom deputatov rabochikh, krest’yan, Krasnoy armii i Krasnogo flota (1929), İşci, køjly, qьzьl ordu ve qьzьl flot deputatlarьnьň altьnçь siyezdi tarafьndan qabul olunan rezolytsijalar, 28 aprel – 5 maj 1929, Simferopol. (In Crimaen Tatarian).

Tөre Bitigi. Kniga Zakonov (2003), Armyano-kypchakskiy sudebnik 1519–1594 gg. Kypchaksko-pol’skaya versiya Armyanskogo Sudebnika i Armyano-kypchakskiy Protsessual’nyy kodeks 1519–1594 gg., Compl. by A. N. Garkavets and G. Sapargaliyev, Almaty. (In Russian).

Toprak’ K’anunyny (توﭘراق قانونى), Zemel’nyy kodeks RSFSR s korrektivami dlya primeneniyayego po Kr. SSR utverzhdennymi postanovleniyem VTSIK’a. 29. III. 23 g., Pereveden na tatarskiy yazyk perevodcheskoy kollegiyey pri KR TSIK’e, Simferopol’, 1923. (In Russian).

Choban-zade Bekir (2003), K’·yrymtatar il’miy sarfy (Krymskotatarskaya nauchnaya grammatika), Transliteratsiya s arabskoy grafiki izdaniya 1925 g., Podgotovka k pereizdaniyu N. Seytyag’yayev and A. Emirova, Simferopol’. (In Crimean Tatarian)..

Evrak. Delo № 46 (1918), Kopiya perepisi, a takzhe postupayushchiye bumagi ot drugikh uchrezhdeniy v Direktsiyu po Vneshnim Delam (Hariciye Müdürligi) Natsional’noy Direktorii, GAARK, Fond R-998, opis’ 1, No. 46. (In Russian).

Evrak. Programma Direktsii po vneshnim delam (Hariciye Müdürligi) i pravila, po kotorym ona dolzhna deystvovat’ (1918), GAARK, Fond R-998, opis’ 1, No. 49. (In Russian).

Evrak. Delo № 198 Simferopol’skogo musul’manskogo mirovogo suda, nakhodyashchegosya v vedenii Direktsii Yustitsii Krymskotatarskoy Natsional’noy Direktorii (1918), Soderzhaniye: zayavleniya, protokoly i prigovory, rassmotrennyye sud’yey, GAARK, Fond R-998, opis’ No.1. (In Russian).

Evrak. Delo № 205 Simferopol’skogo suda “Bidayet”, zayavleniya, protokoly i prigovory rassmotrennykh del (1918), GAARK. Fond R-998, opis’ No. 1. (In Russian).

Abdu’l-Qadır M. (1914), Qavaid lisan-ı Türki, Bağçesaray. (In Crimean Tatarian).

Bekirov Z. (1925), Halq mahkemesi ve proqurorluq, Aqmescid. (In Crimean Tatarian).

Sarf-ı Türki. Lisanımızın qavaid ve imlâsını bildirir (1909), Bağçesaray. (In Crimean Tatarian).

Kolodziejczyk, Dariusz (2011), The Crimean Khanate and Poland-Lithuania (Ottoman Empire and Its Heritage), International Diplomacy on the European Periphery (15th – 18th Century), A Study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents, Leiden and Boston, Brill. https://doi.org/10.1163/ej.9789004191907.i-1098

Kurat, Akdes N. (1940), Topkapı Sarayı Müzesi Arşivindeki Altın Ordu, Kırım ve Türkistan Hanlarına ait yarlık ve bitikler, İstanbul. (In Turkish).

Memetova E. (2001), Qırım tatar tiliniñu slübiyeti, Aqmescit. (In Crimean Tatarian).

Özyetgin, Melek (1996), Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık Ve Bitiklerin Dil Üslûp İncelemesi, (inceleme-metin-tercüme-notlar-dizin-tıpkıbasım), Ankara. (In Crimean Tatarian).

Özyıdırım Işıl (İnce) (1999), “Türk Yasa Dili”, in Hacettepe Ünivertiresi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, Ankara. (In Turkish).

Yaqubov M. (1927), Ehali’ye huquqıy yardım, (“Yuridicheskaya pomoshch’ naseleniyu”), Simferopol’. (In Crimean Tatarian).